 |
 |
KOMPA! MAGAZINE The site for Haitian Music News as it happens, debates & more.
|
 |
 |
 |
 |
|
 |
 |
 |
 |
 |
philosophenoir

Joined: 20 Jan 2007 Posts: 3648 Location: Boca Raton - Florida  |
Posted: Thu May 14, 2009 12:40 pm Post subject: |
 |
|
Haitianone wrote: |
philosophenoir wrote: |
Quote: |
BTW, the creator of KONPA called it COMPAS, so who has precedent some Haitian guy with some linguistic degree thinking he is the shit making up his own rules or the man who created compas who had limited education but was a genius nontheless. |
with all due respect to the creator of Konpa.......
he was a musician not a linguist.............
kompas: can be a newspaper in Indonesia
konpa can be a type of japanese gathering
Compas----
"Compas (sometimes written Compas Direct, konpa direk, konpa, kompa or compa) is a musical genre which is native to Haiti. It is also known as kompa, kompas, kompass, compas direct, or konpa direct."
Compas.......if i can say the guy was thinking straight in french......remember Nemours Jean Baptiste lived between 1918 and 1985
Kreyol pat telman popile nan langaj ekri haitien konsa........
le pays creolisE ........panche plis sou kilti lokal li...........compas, kompas, kompa, deviennent KONPA. |
The founder of COMPAS created his own name when there was none, some how a linguist has precedent. Does that not sound kind of arrogant, racist and self imposing?
philo, pas fe sa monche!!! This is one example of the problem of Kreyol, gade kijan nap goumen sou yon langue ki tou pas organizer bon. |
H1 honestly brother i don't have a problem with the spelling......
in linguistics we can afford to keep the name in its original state.....
because first of all it is not like we are translating the word into creole......
again....i am not trying to change it to konpa......
for the sake of history behind it....i'll leave it the way it is......
men nan langaj lokal actuel................in the Haiti of today.......Konpa is what we would write... _________________ «Nègre, je suis et, nègre, je resterai.» Je suis Philosophenoir |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
philosophenoir

Joined: 20 Jan 2007 Posts: 3648 Location: Boca Raton - Florida  |
Posted: Thu May 14, 2009 12:41 pm Post subject: |
 |
|
dine11 wrote: |
philosophenoir wrote: |
dine11 wrote: |
philosophenoir wrote: |
yon bagay mwen konnen...........preske 99% zantray ki sou forum sa a pa ka ekri kreyol byen.
Se fot ki moun?
An Ayiti gen yon fason pwop ke entelektyel, moun ki espesyalize yo nan lang kreyol la vini avek pou nou tout ka konprann lot.
Otogwaf ou ekriti kreyol la gen anpil ti tet chaje...men si nou li kek liv Fombrun ekri.....La Creologie Haitienne nou ap we ke kreyol la gen ekriti li ki pwop ak li.
gen ansyen kreyol, gen nouvo kreyol ke yo akspte kom "kreyol standard"
konpa se konpa, zen se zen |
Philo ki yès ki ekri la creologie haitienne nan eske se yon diktionè li yé paske mwen ta rinmin ginyin yon diktionè kreyol paske gin anpil mo ke mwen pa konnin koman yo ekri en kreyol. |
Se nan yon bibliotek Fort Lauderdale mwen te prete liv sa a.....
Swa yon Odette Fombrun ou yon Catherine Fombrun......
mwen pa sonje le nom complet........men se te yon Fonbrun lol |
Mèsi map chèché l |
esperant que sa ka ede ou.....
Archer, Marie-Thérèse ; Créologie haïtienne; latinité du créole d'Haïti. Créole étudié dans son contexte ethnique, historique, linguistique, sociologique et pédagogique Livre du maître; tome premier ; Haïti ; Port-au-Prince ; Presses de l'Imprimerie Le Natal ; 1987 ; 622 p., (langue : français ; ) _________________ «Nègre, je suis et, nègre, je resterai.» Je suis Philosophenoir |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
dine11
Joined: 17 Apr 2008 Posts: 1499 Location: Canada  |
Posted: Thu May 14, 2009 12:45 pm Post subject: |
 |
|
philosophenoir wrote: |
dine11 wrote: |
philosophenoir wrote: |
dine11 wrote: |
philosophenoir wrote: |
yon bagay mwen konnen...........preske 99% zantray ki sou forum sa a pa ka ekri kreyol byen.
Se fot ki moun?
An Ayiti gen yon fason pwop ke entelektyel, moun ki espesyalize yo nan lang kreyol la vini avek pou nou tout ka konprann lot.
Otogwaf ou ekriti kreyol la gen anpil ti tet chaje...men si nou li kek liv Fombrun ekri.....La Creologie Haitienne nou ap we ke kreyol la gen ekriti li ki pwop ak li.
gen ansyen kreyol, gen nouvo kreyol ke yo akspte kom "kreyol standard"
konpa se konpa, zen se zen |
Philo ki yès ki ekri la creologie haitienne nan eske se yon diktionè li yé paske mwen ta rinmin ginyin yon diktionè kreyol paske gin anpil mo ke mwen pa konnin koman yo ekri en kreyol. |
Se nan yon bibliotek Fort Lauderdale mwen te prete liv sa a.....
Swa yon Odette Fombrun ou yon Catherine Fombrun......
mwen pa sonje le nom complet........men se te yon Fonbrun lol |
Mèsi map chèché l |
esperant que sa ka ede ou.....
Archer, Marie-Thérèse ; Créologie haïtienne; latinité du créole d'Haïti. Créole étudié dans son contexte ethnique, historique, linguistique, sociologique et pédagogique Livre du maître; tome premier ; Haïti ; Port-au-Prince ; Presses de l'Imprimerie Le Natal ; 1987 ; 622 p., (langue : français ; ) |
Mèsi Avèk sa a map jwenn li kan minm. _________________ Haitienne, Grenadière et Apache pour la vie |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
jeancelestin
Joined: 13 Mar 2006 Posts: 12591 Location: BOSTON - EN LAS TODAS PARTES  |
Posted: Thu May 14, 2009 12:52 pm Post subject: |
 |
|
zipgenel wrote: |
jeancelestin wrote: |
Haitianone wrote: |
Sorry to burst the bubble here but I must keep it real. For purposes of commerce and trade, you think Kreyol is going to cut it. Nobody except us speak it and because our country is super poor nobody will use it. French is one of the top 5 languages used in commerce so it makes sense to keep it official. Look how many languages Africans speak in Africa but there is only two official languages predominate on that continent, French and English.
I see a lot of posters here want to diss France but if you people would think a little more look at the other French Carribean islands, are they like Haiti? You see sometimes complexe nou will always send us up a ditch.
Some folks here need to get over their hatred for France and smell the coffee, 1804 is long gone you hear. |
GOOD POINT, H1
AYSIEN A AP RENMEN LANJ POU RENMEN? WHAT WOULD BE THE DIFFERENCE IF YOU SPOKE OR FRENCH INSTEAD OF KREYOL? I DO NOT HAVE ANY PROBLEM WITH KREYOL? BUT, KRYOL IS COMMERCIAL LANGUAGE? HOW YOU ARE GOING TO USE IT IN THE GLOBALIZATION CONTEXT?
BA MOUN ZOREY YO TANDE! KREYOL PALE, KREYOL KONPRAN! NOU GIN DWA PALE KREYOL, BUT KREYOL PAP MENEN NOU PI LWOIN KE SA
MARTINIQUAIS, GUADELOUPEENS PALE KREYOL TOU WI, DO THEY USE AS THEIR COMMERCIAL LANGUAGE? I DOUBT IT!
MONDE LAN GLOBALIZE, TI MESSIEURS! I UNDERSTAND YOU GUYS MIGHT HAVE THE LOVE FOR KREYOL, WHICH I ALSO DO, BUT THE REALITY IS THERE! PREVAL PAKA RIVE OKIN KOTE POU LI AL PALE KREYOL. SE SEL ARISITIDE KI TE KON FE SA PASKE LI PALE PLIZIE LANG. LI TE FE SA NAN L'ONU |
bon...
mwen pat atann mwen ke Celestinos neg ki pran plezi'l pou'l li "le nouveliste" chak maten t'ap aprann ak ekri kreyol byen... e ni mwen pat atann mwen ke ou t'ap monte la pou'w di yon bagay serye de kreyol... paske depi sou stil mwen ka we ke ou toujou vle montre moun ke ou gen ti ledikasyon... alo sa te gentan wete'w nan chapit mwen kom yon moun ki bay kreyol vale...
epi yon koreksyon mwen gen anko ti papa... le'w deklare ke: "depi lot jou ou we'm debode ak bagay kreyol sa"... konprann bouch ou le'w ap pale...
mwen ka parye ave'w malgre ou fe tout vi'w ap aprann franse nan lekol, ou poko janm ka metrize lang franse an menm jan ou alez le'w ap pale kreyol... tande... F-R-E!!
mwen renmen tande le ti ayisyen ap di'w wi yo pat aprann kreyol lekol... sa demontre'w ke se yon seri de moun, depi le yo te fini kite lekol yo pa aprann yon med, ot ke chita la, fe djole, di yo t'al lekol tel kote, se entel entel ki te pwofese yo, epi yo konn tout reg nan grame franse an...
se sa ki fe Alan Cave, Beethova obas, Manno Charlemagne, Gari Didier Perez, neg sa yo mwen respekte yo... Celestin ou vle di'm ke neg sa yo se aprann yo te aprann kreyol lekol ki fe yo pran tan yo le y'ap chante kreyol ou byen ekri kreyol yo fe'l kom sa dwa?
mon che pale pawol ou konnen... epi konprann ou le w'ap pale ave'm ti bonnom... se pa nik monte la epi vin pran poz ke se franse ou pale pou tout vi'w.  |
BON M BA'W LE GAIN PASKE SE EKRI MOIN TE TANDE OU DI, KOUNIE A OU NA PALE?
TOUT AYSIEN PALE KREYOL FRE!
SE EKRI OU TE DI? POU KI SA OU CHANJE LI LA, FRE
ANYWAY, FRE! KENBE LA, PAPA _________________ AUX PAS, AVEC LE KOMPAS! |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
Haitianone

Joined: 12 Mar 2006 Posts: 16180 Location: BOSTON,MA  |
Posted: Thu May 14, 2009 12:53 pm Post subject: |
 |
|
zipgenel wrote: |
Haitianone wrote: |
zipgenel wrote: |
Haitianone wrote: |
zipgenel wrote: |
jeancelestin wrote: |
Haitianone wrote: |
Sorry to burst the bubble here but I must keep it real. For purposes of commerce and trade, you think Kreyol is going to cut it. Nobody except us speak it and because our country is super poor nobody will use it. French is one of the top 5 languages used in commerce so it makes sense to keep it official. Look how many languages Africans speak in Africa but there is only two official languages predominate on that continent, French and English.
I see a lot of posters here want to diss France but if you people would think a little more look at the other French Carribean islands, are they like Haiti? You see sometimes complexe nou will always send us up a ditch.
Some folks here need to get over their hatred for France and smell the coffee, 1804 is long gone you hear. |
GOOD POINT, H1
AYSIEN A AP RENMEN LANJ POU RENMEN? WHAT WOULD BE THE DIFFERENCE IF YOU SPOKE OR FRENCH INSTEAD OF KREYOL? I DO NOT HAVE ANY PROBLEM WITH KREYOL? BUT, KRYOL IS COMMERCIAL LANGUAGE? HOW YOU ARE GOING TO USE IT IN THE GLOBALIZATION CONTEXT?
BA MOUN ZOREY YO TANDE! KREYOL PALE, KREYOL KONPRAN! NOU GIN DWA PALE KREYOL, BUT KREYOL PAP MENEN NOU PI LWOIN KE SA
MARTINIQUAIS, GUADELOUPEENS PALE KREYOL TOU WI, DO THEY USE AS THEIR COMMERCIAL LANGUAGE? I DOUBT IT!
MONDE LAN GLOBALIZE, TI MESSIEURS! I UNDERSTAND YOU GUYS MIGHT HAVE THE LOVE FOR KREYOL, WHICH I ALSO DO, BUT THE REALITY IS THERE! PREVAL PAKA RIVE OKIN KOTE POU LI AL PALE KREYOL. SE SEL ARISITIDE KI TE KON FE SA PASKE LI PALE PLIZIE LANG. LI TE FE SA NAN L'ONU |
bon...
mwen pat atann mwen ke Celestinos neg ki pran plezi'l pou'l li "le nouveliste" chak maten t'ap aprann ak ekri kreyol byen... e ni mwen pat atann mwen ke ou t'ap monte la pou'w di yon bagay serye de kreyol... paske depi sou stil mwen ka we ke ou toujou vle montre moun ke ou gen ti ledikasyon... alo sa te gentan wete'w nan chapit mwen kom yon moun ki bay kreyol vale...
epi yon koreksyon mwen gen anko ti papa... le'w deklare ke: "depi lot jou ou we'm debode ak bagay kreyol sa"... konprann bouch ou le'w ap pale...
mwen ka parye ave'w malgre ou fe tout vi'w ap aprann franse nan lekol, ou poko janm ka metrize lang franse an menm jan ou alez le'w ap pale kreyol... tande... F-R-E!!
mwen renmen tande le ti ayisyen ap di'w wi yo pat aprann kreyol lekol... sa demontre'w ke se yon seri de moun, depi le yo te fini kite lekol yo pa aprann yon med, ot ke chita la, fe djole, di yo t'al lekol tel kote, se entel entel ki te pwofese yo, epi yo konn tout reg nan grame franse an...
se sa ki fe Alan Cave, Beethova obas, Manno Charlemagne, Gari Didier Perez, neg sa yo mwen respekte yo... Celestin ou vle di'm ke neg sa yo se aprann yo te aprann kreyol lekol ki fe yo pran tan yo le y'ap chante kreyol ou byen ekri kreyol yo fe'l kom sa dwa?
mon che pale pawol ou konnen... epi konprann ou le w'ap pale ave'm ti bonnom... se pa nik monte la epi vin pran poz ke se franse ou pale pou tout vi'w.  |
I don't know Kreyol never went to school in Haiti am I intellectually dumb?
Merci Zip, this is where the flaws lie, nobody really knows even how to use the word Kompas or Kompas or compas in kreyol right but some how if you don't well ou pran nan zin.
Merci monche!!!  |
my friend...
where did I say that people who don't speak and write "kreyol" are intellectually dumb?
please help me..
and yes... The word is K-O-N-P-A for KONPA... it's ok if you didn't know, but from today on, I expect you to write it the proper way..  |
You don't have say it is being implied.
BTW, the creator of KONPA called it COMPAS, so who has precedent some Haitian guy with some linguistic degree thinking he is the shit making up his own rules or the man who created compas who had limited education but was a genius nontheless.
Monche, this kreyol supporting kreyol stuff gen ti bagay racist li sou li ou tande'm fre'm. I say leave it open ended because not all of us know the kreyol language as well many of us do not even know French. But in our society both languages are being used BADLY so let it be. Maybe one day GOD will shine the light on HAITIAN people otherwise do not generalize.
I AM SORRY COMPAS is the true spelling!!!!
 |
so.. I guess Haiti is Haiti.. no kreyol spelling like "ayiti"..
well guess what then... there is no such thing as "kreyol"... the spelling should and always be "creole"
H1... kote'w prale an pap bon pou ou.. ok
and we are not telling people who doesn't know kreyol to be perfect, but asking those who are "suposely haitians and that knows both kreyol and french to use both language appropriately".. that's all..
I can see that if it was up for people like you, haitian would always remain at the bottom of the pile... because people like you have no hope for our culture.. but I don't fault you for that... cause when you say that someday MAYBE GOD WOULD SHINE SOME LIGHT ON HAITIAN PEOPLE says it all.. you see us as nothing and you expect us to remain as nothing.. but again... I can't fault you on that.  |
Zip
Come on man, I am not one to believe we cannot evolve monche. I am only trying to illustrate the inconsistencies of a language that we Haitian speak which is not totally organize. So when some folks diss French please reflect on the language most of speak and cannot write. Se yon defo de peuple nou et li pap chanje vit.
Wi, there are some in our society who look down on those who cannot speak French. But these are the same people who cannot even write in Kreyol so checkmate.
I say keep French because we need it for commerce and we are a francophonie country and keep Kreyol because it is the language of the society and add English because majority of us live in the English speaking world. Peyi nou gen defo so lets accommodate the situation and not let ignorance and false pride make judgments that make no sense. _________________ Statehood or Bust |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
zipgenel

Joined: 30 May 2006 Posts: 12708 Location: palm beach  |
Posted: Thu May 14, 2009 1:07 pm Post subject: |
 |
|
jeancelestin wrote: |
zipgenel wrote: |
jeancelestin wrote: |
Haitianone wrote: |
Sorry to burst the bubble here but I must keep it real. For purposes of commerce and trade, you think Kreyol is going to cut it. Nobody except us speak it and because our country is super poor nobody will use it. French is one of the top 5 languages used in commerce so it makes sense to keep it official. Look how many languages Africans speak in Africa but there is only two official languages predominate on that continent, French and English.
I see a lot of posters here want to diss France but if you people would think a little more look at the other French Carribean islands, are they like Haiti? You see sometimes complexe nou will always send us up a ditch.
Some folks here need to get over their hatred for France and smell the coffee, 1804 is long gone you hear. |
GOOD POINT, H1
AYSIEN A AP RENMEN LANJ POU RENMEN? WHAT WOULD BE THE DIFFERENCE IF YOU SPOKE OR FRENCH INSTEAD OF KREYOL? I DO NOT HAVE ANY PROBLEM WITH KREYOL? BUT, KRYOL IS COMMERCIAL LANGUAGE? HOW YOU ARE GOING TO USE IT IN THE GLOBALIZATION CONTEXT?
BA MOUN ZOREY YO TANDE! KREYOL PALE, KREYOL KONPRAN! NOU GIN DWA PALE KREYOL, BUT KREYOL PAP MENEN NOU PI LWOIN KE SA
MARTINIQUAIS, GUADELOUPEENS PALE KREYOL TOU WI, DO THEY USE AS THEIR COMMERCIAL LANGUAGE? I DOUBT IT!
MONDE LAN GLOBALIZE, TI MESSIEURS! I UNDERSTAND YOU GUYS MIGHT HAVE THE LOVE FOR KREYOL, WHICH I ALSO DO, BUT THE REALITY IS THERE! PREVAL PAKA RIVE OKIN KOTE POU LI AL PALE KREYOL. SE SEL ARISITIDE KI TE KON FE SA PASKE LI PALE PLIZIE LANG. LI TE FE SA NAN L'ONU |
bon...
mwen pat atann mwen ke Celestinos neg ki pran plezi'l pou'l li "le nouveliste" chak maten t'ap aprann ak ekri kreyol byen... e ni mwen pat atann mwen ke ou t'ap monte la pou'w di yon bagay serye de kreyol... paske depi sou stil mwen ka we ke ou toujou vle montre moun ke ou gen ti ledikasyon... alo sa te gentan wete'w nan chapit mwen kom yon moun ki bay kreyol vale...
epi yon koreksyon mwen gen anko ti papa... le'w deklare ke: "depi lot jou ou we'm debode ak bagay kreyol sa"... konprann bouch ou le'w ap pale...
mwen ka parye ave'w malgre ou fe tout vi'w ap aprann franse nan lekol, ou poko janm ka metrize lang franse an menm jan ou alez le'w ap pale kreyol... tande... F-R-E!!
mwen renmen tande le ti ayisyen ap di'w wi yo pat aprann kreyol lekol... sa demontre'w ke se yon seri de moun, depi le yo te fini kite lekol yo pa aprann yon med, ot ke chita la, fe djole, di yo t'al lekol tel kote, se entel entel ki te pwofese yo, epi yo konn tout reg nan grame franse an...
se sa ki fe Alan Cave, Beethova obas, Manno Charlemagne, Gari Didier Perez, neg sa yo mwen respekte yo... Celestin ou vle di'm ke neg sa yo se aprann yo te aprann kreyol lekol ki fe yo pran tan yo le y'ap chante kreyol ou byen ekri kreyol yo fe'l kom sa dwa?
mon che pale pawol ou konnen... epi konprann ou le w'ap pale ave'm ti bonnom... se pa nik monte la epi vin pran poz ke se franse ou pale pou tout vi'w.  |
BON M BA'W LE GAIN PASKE SE EKRI MOIN TE TANDE OU DI, KOUNIE A OU NA PALE?
TOUT AYSIEN PALE KREYOL FRE!
SE EKRI OU TE DI? POU KI SA OU CHANJE LI LA, FRE
ANYWAY, FRE! KENBE LA, PAPA |
koulaget madan bradom...
definitivman mwen reyalize ke ou gen yon pwoblem..
mwen pral quote plizye ti pati nan sa mwen ekri an pou epi pou'w di'm si mwen mete aksan sou ekri ou byen pale...
Quote: |
mwen pat atann mwen ke Celestinos neg ki pran plezi'l pou'l li "le nouveliste" chak maten t'ap aprann ak ekri kreyol byen |
Quote: |
Celestin ou vle di'm ke neg sa yo se aprann yo te aprann kreyol lekol ki fe yo pran tan yo le y'ap chante kreyol ou byen ekri kreyol yo fe'l kom sa dwa? |
bon... mwen te oblije fe sa... paske mwen we ou ka li, men ou paka konprann.. depi'w ka di'm mwen chanje ekri an pale... sa demontre ke w'ap vire pawol mwen. _________________ P.P.P= PIYAY POU PIPO
PIPO= PI HIGH PI WO |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
Wisy-Wisy
Joined: 30 May 2007 Posts: 1099 Location: Somewhere in some city  |
Posted: Thu May 14, 2009 1:09 pm Post subject: Re: pouki atis yo pale kreyol korekteman.. eske se konpleks. |
 |
|
zipgenel wrote: |
Mwen remake atis antiye yo ke mwen konnen tre byen... majorite ladan yo gen anpil ledikasyon.. anpil ladan yo pale twa lang.. kreyol, franse, angle... men sa ki fe'm renmen neg sa yo... le y'ap ekri yon teks an franse, yo lage bon franse san fot, le y'ap ekri yon teks an kreyol.. yo pran tan yo pou yo ekri ak pwononse kreyol la korekteman... e sa pa bagay kounye an.. mwen ka poste yon paket teks de atis antiye depi sou prezidan bann machwe, neg yo pa janm eseye enplike zafe yo rele "kreyol fransize" nan teks yo...
sak pase atis nou yo.. tankou arly, malgre sije misye diskite nan mizik li yo se yon bann bel pawol, men se sonnen yo sonnen byen, teks yo pa bel vreman.. (souple, anvan nou vini bat mwen, se pa di mwen di mizik yo pa bel)...
yon neg tankou richie ki fe yon chante ki di'w "lanmou se yon suk sale" epi malgre li pwononse'l konsa, li **** ekri menm jan li pwononse'l lan sou po CD an.. eske se yon konpleks.. ou byen se pe atis nou yo pe pou nou pa di ke yo pat gen ledikasyon.. |
Amen _________________ Pa parèt pwent tèt ou, parèt tout kò w' ME KONPAAAA!!! |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
Aesha

Joined: 07 Feb 2007 Posts: 3008 Location: AESHA'S BLOG - **NEW TOPIC**  |
Posted: Thu May 14, 2009 2:10 pm Post subject: |
 |
|
Bagay sa eneve mwen anpil! Se le on djaz/gwoup mete on albom sou mache a, le ou ouvri li pou ka li pawol y, se yon vye kreyol mawon ou jwenn ki ekri nan li liv la!!!
On atis pa bezwen konn ekri kreyol pou li fe mizik an kreyol!
Se pou sa moun peye ekriven! Menm jan si yo ta vle fe on mizik ak mo Angle ladanli, yp pral chache on moun ki kon Angle a pou ede li. Kreyol la se on lang ofisyel li ye kounyen an! Pa gen ke syon de "plizye vesyon". Lang a gen on grame, li gen reg, li gen diksyone! Gen moun ki kon ekri li, donk chache yo!
Si wap fe on bagay, fe li byen! Se kreyol la ki pa w, si ou pa ka fel, chache moun ede w!
Se vre ke pwoblem lang nou se yon bagay ki nan noutout. Se noutout ki fe diskriminasyon kont lot moun, kont tet nou.
Men chak moun gen responsabilite pa li nan koze sa.
Se mizisyen yo ye, donk chanjman yo gen pou fe se nan mizik.
Mwen menm mwen pa nan mizik, men mwen chache pouse kreyol la tout jan mwen kapab.
Kisa ou mwne ou fe? _________________ Don't trouble trouble 'til trouble troubles you!! So KISS!!
Keep It Simple Stupid!!!  |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
Neg Ansavo
Joined: 12 Sep 2007 Posts: 61 Location: Saint Martin  |
Posted: Thu May 14, 2009 3:13 pm Post subject: |
 |
|
Kiyès Nou Di Kap Diss French Language La Laa ? Si Nou Ta Fè Sa Nou Ta Tap Gen Rezon Ban'm Di'w Nou Di Se Paske Kolon Fransè Foure Mo Pa Yo Nan Lang Nou... Ban'm Di'w Sa Kap Fèt An Guadeloupe Kounyeya.. Ou Konnen Gen Yon Depite Gwadeloupeyen Ki Mande Pou Yo Inskri Kreyol Guadeloupe La Nan Kontitisyon Fransè Ya Ko'm Lang Ofisyél... En Ben Ou Kon'n Sak Fèt.. Blan Palemantè An France Yo Di Non.. E Sa Koumanse Fè Pale Anpil ... Paske Yo Di Kreyol La Se Idantite Yo..
Kreyol La Se Idantite Nou Tou Ko'm Ayisyen... Sa Fè'm mal Lè Map Pale Kreyol Ak Yon Ayisyen Lap Repo'n mwen An fransè Sitou Nan Biro Leta Ayiti Yo Sa Pa Gen pon'w Sans.
[/quote] _________________ U.T. Haiti. Nou Pati. |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
PhizUniq
Joined: 11 Mar 2006 Posts: 5770 Location: HAITI  |
Posted: Thu May 14, 2009 11:38 pm Post subject: |
 |
|
Zipgenel, s'on bèl post ou ouvri la wi.
Men, fò m' di w' tou se pa premye fwa sijè "pale ak ekri kreyòl byen" sa debat sou KM. Bagay sa te menm fè nou fè yon gwo diskisyon sou KONPA/KOMPA/COMPAS. Mande Gabbana ak Pat... ya di w'. Ou pa wè H1 tounen avè l' ankò.
Anvan mwen bay opinyon m', fòk mwen di nou mwen aprann ekri kreyòl (pa sèlman ekri kreyòl non, men ekri kreyòl byen) lè mwen te lekòl Sen Lwi Gonzag (Saint Louis de Gonzague). Wi Sen Lwi te fè tout klas li yo an franse. Se an franse yo te aprann nou tout bagay. Men frè Sen Lwi yo te bay kreyòl lan (epi bon jan kreyòl lan) tout enpòtans li.
Dapre mwen, men baz pwoblèm lan:
1. Tout Ayisyen pale kreyòl, men se pa tout Ayisyen ki konn ekri kreyòl byen. Ou wè? Mwen byen di. Mwen pa di Ayisyen ki konn ekri kreyòl non. Mwen di Ayisyen ki konn ekri kreyòl byen. Se menm jan pou yon timoun: timoun lan ka pale, men li pa konn ekri. Si l'ap ekri, se majigriji l'ap fè! Se pou l' aprann ekri anvan li ka ekri byen.
Konsa tou gen de moun ki gen pwoblèm pou yo li kreyòl paske yo pa konn ekri l'. Ou pa konn wè Ayisyen ki pale kreyòl byen, men lè yap li yon tèks, yap fè ratman? Se tout tan m'ap wè sa. Se paske moun nan pa abitye ak òtograf ak alfabè kreyòl la.
2. Leta deklare kreyòl la lang ofisyèl peyi a men li pa entegre li ase nan sistèm edikasyon nou an. Se la li fè yon gwo fot. Yo pa fòmalize lang lan, yo pa enpoze règ bon jan kreyòl pou fè tout moun konnen gen yon sèl jan pou w' ekri l'. Yo trete li kòm si li te yon dialèk toujou. Se 2 3 lekòl ki vin mete kreyòl la nan pwogram yo. Men yo vin fè l' twò ta, donk gen anpil jenerasyon ki pa aprann bon jan kreyòl la.
Kreyòl la nòmalman te yon melanj lang ke esklav yo te fè ak franse, panyòl, ak dyalèk afriken pou yo te ka pale pou mèt yo pat ka konprann. Men kreyòl la vin evolye: li pa yon dialèk ankò, li vin tounen yon lang ki gen gramè ak règ menm jan ak franse, panyòl, angle.
Gen de règ tou ki chanje nan kreyòl la, men se pa tout moun ki aplike yo. Se la mwen di se paske yo pa fòmalize l'. Men egzanp:
- chante nan liv Chants d'Esperance lan ekri nan ansyen kreyòl, pa nouvo kreyòl la. Men yo pa soti liv la ak nouvo règ kreyòl la. Lè Belfam di se nan liv sa yo li aprann ekri kreyòl, mwen konprann li.
- Alan Cavé, Alex ak Eddy, si yo te respekte bon jan kreyòl la, yo tap ekri Zen e non Zin.
Ou pa wè jis jodia an 2009, nou pa menm gen yon diksyonè an kreyòl, nou pa gen yon akademi pou lang kreyòl. Se sa ki vin fè kreyòl pa janm vreman fòmalize pou tout moun. On lòt bagay tou, tradisyon nou vin fè nou pale ak ekri kreyòl la jan nou vle ak pwovèb "kreyòl pale, kreyòl konprann". Sa vle di nenpòt jan yo ba w' kreyòl la, ou pran l' jan l' ye a pou w' konprann li. Kote ou janm tande bagay konsa pou lòt lang tankou franse ak angle?
3. Nan bon jan kreyòl la, nòmalman li ta sipoze "sik sale" olye de "suk sale". Men akoz franse se lang ofisyèl peyi a tou, gen de moun ki vin mete modifikasyon nan lang kreyòl ki soti nan franse a. Se kòm si yo vin fransize kreyòl la.
Gen anpil faktè sosyal tou ki fè sa, men jan m' toujou di bagay sa se yon lòt sijè ki pi konpleks ke nou panse akoz de istwa peyi nou. Donk, mwen pa pral antre ladan yo. Nan yon sans, sa vin mennen gen 2 fason pou kreyòl la:
1. bon jan kreyòl la (Jezi, sik, Bondye, dyòlè, stidyo, misye, mango mi, diri, etc era...)
2. kreyòl fransize oubyen kreyòl pwentu ki pa gen sirèt e ki ap ranje bouch (Jezu, Bondieu, dyòleu, studio, musieu, mango mu, duri, etc.)
Nou wè bagay la??? Chaje egzanp mwen ka bay. Men nòmalman se #1 ki bon kreyòl la!!!!!!!! Mwen pa vle di ke se yon konplèks. Se plis melanj franse ak kreyòl la ki fè sa. Moun yo vle plis rapwoche yo de franse lè y'ap pale kreyòl. Bon, e moun k'ap melanje kreyòl ak angle yo? Se tout tan bagay sa ap fèt, sitou moun diaspora yo. Lè yo bliye mo kreyòl la, yo pouse w' yon mo angle kareman san pwoblèm. Gen moun menm se foli angle yo genyen wi, yap montre yo konn angle. Anpil moun fè bagay sa. Di m' manti?
Premye bagay ki te vin nan tèt mwen lè mwen te li post la se bagay polemik STUDIO-STIDIO ke T-Vice ak Djakout te fè nan kanaval 2006 lan. Gen yon moun ki te di sa deja nan post la. Roberto te lage bon jan kreyòl la lè li te di "m' tande n'ap goumen nan stidio..." Men Roro li menm, li te gen yon foli kreyòl pwentu lè sa, li di Roberto se pa stidio, se studio. E poutan, se Roro wi ki te fè fot!!!! Bagay sa tou te fè yon gwo diskisyon sou KM.
Se nan bagay franse ak kreyòl sa tou, vin gen anpil diskisyon sou KONPA ak KOMPA. Gen anpil moun ki melanje règ kreyòl la ak franse.
Li byen senp. Nan franse, devan lèt B ak P, ou sipoze mete M (mamba, campagne, compagnon, timbale, tombola, compas, etc.). Moun yo vin pran menm bagay sa, yo mete l' nan kreyòl la. Men li pata sipoze konsa paske kreyòl pa gen règ sa menm.
Nan kreyòl, ou sipoze respekte son lèt yo. Fòk mo a ekri jan li sonnen an. Si se "yon moun", ou paka ekri "yom moun". Si se "m'ap monte", ou paka ekri "m'ap momte". Si se "bonjou tout moun", ou paka ekri "bomjou tout moun". Si se "son gita", ou paka ekri "som gita". Moun k'ap ekri kompa yo, nou dakò ak sa?
Eben se menm jan pou KONPA, li paka kompa. C-O-M-P-A-S en français, K-O-N-P-A an kreyòl. Nou wè bagay la????!!!!!!  _________________ Yo di djaz sa frekan... Se pa fòt nou. Nou just RESAN! |
|
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
|
 |
 |
 |
 |
|
You cannot post new topics in this forum You cannot reply to topics in this forum You cannot edit your posts in this forum You cannot delete your posts in this forum You cannot vote in polls in this forum
|
|
|
 |